مرضیه ثنائی، محمد حسین یزدی، مهدی مهدوی،
دوره ۱۱، شماره ۴ - ( ۵-۱۴۰۱ )
چکیده
اگرچه تا مدتها تصور بر این بود که اثرات سلامتبخش باکتریهای مفید روده یا پروبیوتیکها در گرو زندهبودن این سلولها و واکنش آنها با دیگر سلولهای زنده است اما در یک دهه اخیر نتایج مطالعات نشان داده است که فرم غیرفعال این باکتریها (سلول مرده)، اجزای سلولی حاصل از شکست و نیز عصاره سیتوپلاسمی آنها قادر به بروز اثرات سلامتبخشی مشابه سلول زنده است. از این رو از سال ۲۰۱۱ به بعد واژگانی چون "پستبیوتیک" مطرح گردید که نشان میداد لازمه بروز اثرات مثبت پروبیوتیکها، زنده بودن آنها نیست و اجزای سلولی نیز چنین توانایی را دارند. پستبیوتیک به تمامی فاکتورهای محلولی اطلاق میشود که یا از سلول پروبیوتیک زنده ترشح شده و یا پس از لیز سلولی آزاد میشوند. این ترکیبات شامل آنزیمها، پپتیدها، پلیساکاریدها، اسیدهای آلی، تیکوئیک اسیدها و پروتئینهای سطح سلول بوده و اثرات آنها در بهبود برخی بیماریهای انسان و حیوانات اثبات شده است. شناسایی پستبیوتیکها نه تنها به درک مکانیسم عمل پروبیوتیکها کمک میکند بلکه امکان تولید و توسعه فرمولاسیونهای دارویی فاقد باکتری زنده را فراهم آورده است. در این مقاله، پس از معرفی پستبیوتیکها سعی شده است روشهای تولید و شناسایی پستبیوتیکها و نیز اثرات سلامتبخش آنها بر اساس پژوهشهای صورت گرفته در انسان و حیوان ارائه شود. همچنین، کاربرد آنها در صنایع دارویی و غذایی به اختصار شرح داده شده است.
