منصوره قوام، حسین آذرنیوند، فاطمه سفیدکن، علی طویلی،
دوره ۹، شماره ۴ - ( ۷-۱۳۹۹ )
چکیده
بومادران Achillea millefolium L. از مشهورترین گیاهان دارویی است که به فراوانی در طب کهن برای درمان بیماری‌ها بهطور عام و زخمها و سوختگیها بهطور خاص مورد استفاده قرار میگرفته است. این گیاه، زیرگونههای متعددی دارد که ترکیبهای متفاوتی از مونوترپنها و سزکوئیترپنها در اسانس آن یافت میشوند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل و مقایسه بازده و ترکیبهای اسانس دو زیرگونه بومادران هزار برگ و بوداران البرزی با رویکرد قابلیت استفاده اقتصادی در علوم داروسازی و پزشکی انجام شد. برای این منظور از رویشگاه های این دو زیر گونه در رشته کوه گل و برگ دو زیرگونه در تیرماه و هنگام گلدهی و با سه تکرار جمعآوری شد. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب (کلونجر) و شناسایی اجزای اسانس با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS)صورت گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد بین دو زیر گونه از نظر بازده اسانس گل و برگ در سطح ۱ درصد اختلاف معنیداری وجود داشت و بیشترین بازده متعلق به اندام گل البرزی بود. همچنین مقایسه ترکیبهای مهم اسانس گل و برگ بومادران البرزی گویای آن است که بخش عمده تشکیل دهنده اسانس هر دو اندام ترکیب کامازولن بود و همواره در گل (۳/۷۹ درصد) بیشتر از برگ (۲/۶۹ درصد) بود. این در حالی است در بومادران هزاربرگ ترکیب ۱و۸ سینئول ترکیب اصلی در گلها با ۴/۱۴ درصد و در برگها ۶/۵ درصد بود. بنابراین زیرگونه البرزی میتواند یک منبع طبیعی اقتصادی منحصر به فرد برای صنایع داروسازی در زمینه تولید داروهای محتوی کامازولن نظیر داروهای ضدالتهاب و بیماریهای پوستی و زیرگونه هزار برگ رویش یافته در رشته کوه البرز منبع استخراج ۱و۸ سینئول در مصارف مختلف پزشکی و دارویی باشد.
