نشریه دانشگاه

مقدمه: ترمیم زخم یکی از پیچیده‌ترین وقایع بیولوژیکی بعد از تولد بوده و باعث جایگزینی بافت مرده توسط بافت زنده می‌شود. هرگونه نقص درترمیم زخم، می‌تواند منجر به اختلالات پوستی مزمن شده و باعث کاهش شدید کیفیت زندگی و حتی مرگ شود. تاکنون دارویی که بتواند به‌طور مؤثر سبب تسریع و پیشبرد روند طبیعی‌ترمیم زخم در بدن شود، معرفی نشده و درمان زخم‌ها و سوختگی‌ها هنوز یکی از مشکلات اصلی کشورهای پیشرفته است. با توجه به آن‌که  اثرات آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی در بهبود زخم، باارزش می‌باشند و بعضی از گیاهان دارویی دارای چنین اثراتی هستند، در این مطالعه تأثیر عصاره آبی میوه سماق، برترمیم زخم موردبررسی قرار گرفت.

مواد و روش‌ها: بعد از ایجاد زخمی به قطر 5/2 سانتی‌متر بر ناحیه پشتی 45 رت نر، حیوانات به سه گروه 15 تایی (تیمار، شاهد و کنترل مثبت) تقسیم شدند. 24 ساعت بعد از ایجاد زخم گروه تیمار هرروز به میزان 5/0 گرم عصاره آبی میوه سماق،گروه کنترل مثبت پماد موپیروسین 2% و گروه شاهد بدون دریافت تیمار نگهداری شدند. درصد انقباض زخم در روزهای صفر ،3 ،5 ،8 ،10، 12 و 15 محاسبه گردیده و آنالیزهای بیوشیمیایی و بررسی‌های هیستوپاتولوژی، در روزهای 5 ، 10 و15 انجام پذیرفت. برای بررسی قدرت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی عصاره سماق، از اندازه‌گیری میزان فعالیت آنزیم میلوپراکسیداز استفاده شد. داده‌های به‌دست‌آمده توسط نرم‌افزار SPSS تحت تجزیه‌وتحلیل آماری قرار گرفتند.

نتایج: مقایسه اولیه درصد انقباض زخم، حاکی از افزایش معنی‌دار درصد انقباض زخم در رت‌های تیمار شده با عصاره سماق در روزهای 8 و 15 بعد از ایجاد زخم نسبت به گروه شاهد است. افزایش معنی‌دار آماری در نمره بافت‌شناسی رت‌های تیمار شده با عصاره سماق ، نسبت به گروه شاهد دیده شد. نتایج حاصل از این مطالعه کاهش معنی‌دار (P<0.05) فعالیت آنزیم میلوپراکسیداز در روز 10 بعد از ایجاد زخم، در رت‌های تیمار شده با عصاره سماق نسبت به گروه شاهد را نشان داد.

بحث و نتیجه‌گیری:  نتایج نشان داد که عصاره سماق علاوه بر افزایش سنتز کلاژن، سرعت اپیتلیالیزاسیون و انقباض زخم  باعث کاهش التهاب و نفوذ ماکروفاژها و نوتروفیل‌ها به محل زخم در فاز التهابی می‌شود و از این طریق در تسریع روندترمیم زخم مؤثر بوده و می‌تواند به‌عنوان یک داروی مناسب برای درمان زخم به کار رود.