زمینه و هدف: تجویز نامناسب آنتی­بیوتیک­ها یکی از علل اصلی بروز مقاومت آنتی­بیوتیکی بوده و موجب فشار و صرف هزینه­های گزاف در نظام سلامت و اقتصاد خانواده­ها می­گردد. مطالعه حاضر به منظور تعیین الگو و عوامل موثر بر تجویز آنتی­بیوتیک در مراکز بهداشتی درمانی انجام شده است.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه توصیفی-تحلیلی، 1068 برگ از نسخ پزشکان عمومی مراکز بهداشتی درمانی شهرستان ساوجبلاغ بطور تصادفی ساده بررسی شد. متغیرها شامل سن، جنسیت بیماران و پزشکان، فراوانی تجویز آنتی­بیوتیک، میزان درمان ترکیبی، نحوه تجویز، نوع و تیپ دانشگاه تحصیلی، وضعیت استخدامی و تجربه­کاری پزشکان، فصول سال و نوع دفترچه بیمه بیماران بود. آنالیز آماری بوسیله نرم­افزار SPSSv.18 انجام شد.

یافته‌ها: بیش از نیمی از نسخ (8/56%)، حداقل یک قلم آنتی­بیوتیک داشتند. برای حدود یک چهارم از بیماران درمان ترکیبی تجویز شده بود. در 1/57% نسخ حاوی آنتی­بیوتیک، حداقل نحوه تجویز یکی از اقلام آنتـی­بیوتیکی از نظر معیارهای سنجش علمی، نادرست بود. از بین این معیارها، بیشترین خطا در درج دفعات مصرف در هر روز (72/67%) و کمترین خطا در درج مقدار مصرف در هر بار (9/21%) مشاهده شد. بین سن، جنسیت و نوع دفترچه بیمه بیماران، تجربه­کاری پزشکان و فصول سال با تجویز آنتی­بیوتیک از نظر آماری رابطه معنی­داری وجود داشت (05/0>P).

بحث و نتیجه‌گیری: درمان ترکیبی و تجویز غیرعلمی آنتی­بیوتیک­­ها به قشر جوان برای سلامت و اقتصاد جامعه نگران­کننده است. بازنگری در پروتکل­های درمانی و شیوه­های نظارتی، تغییر در خرید خدمت پزشکان، طراحی و اجرای مداخلات آموزشی عملیاتی و هدفمند، آموزش ضمن خدمت پزشکان با اولویت تجویز منطقی داروها و مهارت­های نسخه­نویسی توصیه می‌گردد.